Τρίτη 14 Φεβρουαρίου 2012

«Εξέλιξη και Εφηβεία» (Ελληνογαλλική Σχολή Jeanne d'Arc)





«Εξέλιξη και Εφηβεία»





(Ελληνογαλλική Σχολή Jeanne d'Arc)




Στα πλαίσια της εκπαίδευσης που θα ακολουθήσει το δοκίμιο «Εξέλιξη και Εφηβεία», που συνέταξε η καθηγήτρια της Ελληνογαλλικής Σχολής Πειραιά κ। Θεοδώρα Παξινού, ανά μία εβδομάδα θα ανατηθούν τα εξής μέρη :





1. Εισαγωγή





2. α. Προεφηβεία





2. β. Εφηβεία





2. γ. Όψιμη εφηβεία





3. Σώμα





4. ΠΝΕΥΜΑ





4 α. Αντίληψη





4. β. Σκέψη και Λόγος





4.γ. Μνήμη και προσοχή





5. Συναισθηματική νοημοσύνη





6. Συμπεράσματα





ΕΞΕΛΙΞΗ και ΕΦΗΒΕΙΑ






1. Εισαγωγή




Η εξέλιξη των ατόμων, σαν μιας πεταλούδας, ξεκινά από τη στιγμή της σύλληψης, είναι διαρκής, και συνεχίζεται έως το τέλος της τρίτης ηλικίας.
Η εξέλιξη αφορά όλες τις πτυχές του ανθρώπου: τη σωματική, τη νοητική ή γνωστική, τη συναισθηματική, την κοινωνική, την αξιολογική-πολιτισμική, και άλλες. Οι αλλαγές του οργανισμού αποκαλούνται ανάπτυξη, και αποτελούν την πρώτη φάση εξέλιξης του ανθρώπου, δηλαδή από τη στιγμή της σύλληψης στη μήτρα μέχρι την προχωρημένη εφηβική ηλικία, τα 18-20 έτη. Η ανάπτυξη δεν είναι πάντα ομαλή. Επίσης μερικές αλλαγές αναφέρονται στο ένα φύλο, άλλες και στα δυο.
Το νευρικό σύστημα του ανθρώπου έχει την ικανότητα να καταγράφει, να αποθηκεύει και να συνθέτει τις εμπειρίες του, έτσι ώστε να παράγονται τα πιο αποτελεσματικά για την προσαρμογή σχήματα συμπεριφοράς. Με την πάροδο του χρόνου και κάτω από την επίδραση των εμπειριών που προέρχονται από το κοινωνικό περιβάλλον αναπτύσσεται ένα σύστημα βασικά σταθερών διαθέσεων, τάσεων, πεποιθήσεων, επιθυμιών, αξιών και σχημάτων προσαρμογής, που χαρακτηρίζουν το συγκεκριμένο άτομο και του δίνουν τη μοναδικότητά του. Το διακριτό αυτό όλο, που αποτελείται από σχετικά μόνιμες τάσεις και σχήματα συμπεριφοράς ενός ατόμου, το ονομάζουμε προσωπικότητα.
Ελάχιστα σχήματα συμπεριφοράς έχουν ήδη αναπτυχθεί στη γέννηση। Τα περισσότερα αναπτύσσονται προοδευτικά ως αποτέλεσμα της βιοψυχολογικής ωρίμανσης του ατόμου, που ακολουθεί ορισμένα στάδια ή φάσεις। Τα στάδια αυτά είναι η προσχολική ηλικία, η λανθάνουσα περίοδος, η εφηβεία, η ώριμη ηλικία και τα γηρατειά. Πολύπλοκοι γενετικοί, περιβαλλοντικοί, κοινωνικοί και συναισθηματικοί παράγοντες, που λειτουργούν σ' όλα τα στάδια, καθορίζουν κατά πόσο η ανάπτυξη της προσωπικότητας θα είναι αρμονική και φυσιολογική ή θα παρουσιάσει παρεκκλίσεις και διαταραχές. Η Ανάπτυξη της Προσωπικότητας - Κύκλος της ζωής είναι μία σύνθεση της βιολογικής, ψυχολογικής και κοινωνικής ανάπτυξης του ανθρώπου, που διερευνάται κυρίως με τις θεωρίες αναπτυξιακών ψυχιάτρων και ψυχολόγων, όπως ο Sigmund Freud, ο Erik Erikson η Margaret Mahler, η Melanie Klein, ο Jean Piaget, κ.ά.





2। α। Προεφηβεία
Στην προεφηβεία ήδη έχετε νιώσει: μοναξιά/ απροθυμία για εργασία/ αδεξιότητα/ ενόχληση από ασήμαντα/ υπερκινητικότητα/ κοινωνική ανταγωνιστικότητα/ αντίσταση στην εξουσία/ ανταγωνισμό με το άλλο φύλο/ αυξημένη συναισθηματικότητα/ έλλειψη αυτοπεποίθησης/ έντονα γενετήσια ενδιαφέροντα/ συναίσθημα ντροπής/ ονειροπόληση.
Τώρα σιγά σιγά όλα συνοψίζονται με τη λογική σε θετικά και αρνητικά। Ευχάριστες συναισθηματικές καταστάσεις, όπως η αγάπη, η φιλία, ο έρωτας, η χαρά, η συμπάθεια, ο θαυμασμός, λειτουργούν ενεργητικά। Μα και τα δυσάρεστα συναισθήματα, όπως η λύπη, ο θυμός, η ζήλια, ο φόβος, το άγχος, μπορεί με την αναγνώριση και τον αυτοέλεγχο να δράσουν προς όφελος του νεαρού ατόμου.




2. β. Εφηβεία.
Είναι η περίοδος της ζωής, όπου το παιδί ύστερα από μια σχετικά ήρεμη φάση, γύρω στα έντεκά του χρόνια αρχίζει ενεργά να απομακρύνεται από την οικογένεια. Η προσπάθεια αυτή για ανεξαρτησία μπορεί ή όχι να συμπίπτει με την εμφάνιση των χαρακτηριστικών του φύλου.
Η εφηβεία τελειώνει, όταν το άτομο 1) πετυχαίνει την ψυχολογική ανεξαρτησία από τους γονείς του, που του επιτρέπει να γυρίσει κοντά τους σε μια νέα σχέση βασισμένη στην ισότητα και τον αμοιβαίο σεβασμό, 2) εγκαθιστά μια προσωπική ταυτότητα, που περιλαμβάνει και ένα σύστημα ηθικών αξιών και αφοσίωση στην εργασία, 3) αναπτύσσει την ικανότητα για διάρκεια στον διαπροσωπικό τομέα, που του επιτρέπει να δημιουργήσει σημαντικές και αμοιβαίες τόσο κοινωνικές, όσο και σεξουαλικές σχέσεις, όπου μπορεί να δίνει και να παίρνει εξίσου.
Καθώς οι έφηβοι μπορούν πια να σκέπτονται συνδυάζοντας διάφορες πιθανότητες, αρχίζουν και δημιουργούν θεωρίες- που τις θεωρούν όλοι δικές του ανακαλύψεις- για να εξηγήσουν τον κόσμο γύρω τους και μέσα τους. Χαρακτηριστικό των θεωριών αυτών είναι ο μεγάλος ιδεαλισμός και η αντίθεση στις κατεστημένες αξίες.
Ταυτόχρονα δημιουργούνται ομάδες του ίδιου φύλου, που είναι ανταγωνιστικές στις συμβατικές συνήθειες των μεγάλων, αλλά που υιοθετούν νέες συμβατικές καταστάσεις, όπως το ίδιο ντύσιμο, το ίδιο κόψιμο μαλλιών κτλ. Οι ομάδες αυτές στηρίζουν τους εφήβους στην προσπάθειά τους για ανεξαρτησία από τους γονείς, και βοηθούν να σταθεροποιήσουν την ταυτότητά τους με την έντονη διαπροσωπική ανταλλαγή εμπειριών, που συμβαίνει σ' αυτές.
Προοδευτικά, στοιχεία του ιδεώδους τού εγώ ενσωματώνονται στο εγώ του ατόμου και γίνονται χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του। Με τη μεταμόρφωση αυτή του ιδεώδους του εγώ σε εγώ, το άτομο αποκτά τη δική του αίσθηση ταυτότητας από την έκθεση σε ποικίλες κοινωνικές, πολιτισμικές και φυσικά οικογενειακές επιδράσεις। Η ταυτότητα αυτή σύμφωνα με τη θεωρία της ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης του Erikson μπορεί να γίνει σταθερή, ή το άτομο λόγω ανεπαρκών διαπροσωπικών, κοινωνικών κτλ. επιδράσεων να παρουσιάσει διάχυση της ταυτότητάς του, δηλαδή έλλειψη αίσθησης σταθερού εαυτού και σύγχυση.




2. γ. Όψιμη εφηβεία
Η όψιμη εφηβεία είναι η περίοδος όπου το άτομο αντιμετωπίζει πια το μέλλον του। Το αγόρι σκέφτεται κυρίως την επαγγελματική του σταδιοδρομία, ενώ η κοπέλα τη σταδιοδρομία αλλά και το ρόλο της ως συζύγου και μητέρας. Στο τέλος της περιόδου αυτής ο σύντροφος τού αντίθετου φύλου γίνεται πια αντιληπτός ως ξεχωριστό άτομο, και ο έρωτας παίρνει μια απόχρωση ηρεμίας, αφοσίωσης και εκτίμησης. Η πραγματικότητα αντικαθιστά τη φαντασία και τον άκρατο ιδεαλισμό, και ο έφηβος εισέρχεται στην υπευθυνότητα της ώριμης ηλικίας.




3. α. Σώμα
Η σύγχρονη κουλτούρα δίνει επίσης έμφαση στην τελειότητα τού σώματος θεωρώντας το μία απαραίτητη προϋπόθεση για ευτυχία και πληρότητα. Μια ανανεωτική αναγνώριση των αισθήσεων μάς επισημαίνει ότι σχεδιάζοντας τη ζωή δεν μπορούμε να παραλείψουμε τη σοφία που συσσωρεύει το σώμα. Μόνο που θα έπρεπε a priori να θεωρήσουμε την αποκαλούμενη ευφυΐα καθώς και την αποθησαύριση της γνώσης ως απόσταξη των αισθήσεών μας.


4.α. Αντίληψη


Τα βασικά όργανα που συνδέουν τον οργανισμό μας με τον εξωτερικό κόσμο είναι τα αισθητήρια. Οι διεργασίες που απαιτούνται καλούνται αισθήσεις.


Πρώτη λοιπόν νοητική διεργασία είναι η αντίληψη. Αυτή αρχίζει με την εμπειρία της αίσθησης, για να καταλήξει στην εμπειρία των μηνυμάτων από τον εγκέφαλο. Οι παράγοντες που επηρεάζουν την αντίληψη δεν είναι εγγενείς, αλλά εξαρτώνται από την προηγούμενη εμπειρία, καθώς και τις ατομικές μας αξίες, τις πεποιθήσεις, τις διαθέσεις, τις στάσεις, τις ανάγκες. Παρατηρήστε τις εικονιζόμενες οφθαλμαπάτες.


Καταλαβαίνετε πόσο μπορεί να λανθάνει η λογική μας σε πράγματα και καταστάσεις αόρατες; Για παράδειγμα είναι θεμιτή ή αθέμιτη η θανατική ποινή;


Δεύτερη νοητική λειτουργία η σκέψη και ο λόγος.



4.β.Σκέψη και λόγος



Η σκέψη έχει πολύ ευρύ περιεχόμενο. Περιλαμβάνει τις εικόνες και τις παραστάσεις του εξωτερικού κόσμου, τη φαντασία, τους συνειρμούς, την ικανότητα για λύση προβλημάτων. Κι ο λόγος είναι αυτός που επέτρεψε στον άνθρωπο τη δυνατότητα να περνάει από το συγκεκριμένο στο αφηρημένο, να ανακαλεί έννοιες και να προσχεδιάζει μελλοντικές πράξεις. Ας μην ξεχνάμε ότι τα κείμενά μας γεννούν συγκινήσεις, πλουτίζουν το ήθος , όπως για παράδειγμα την έννοια της προνοητικότητας ή τη σημασία του μέτρου, ευαισθητοποιούν προς την καλλιτεχνία, την έμπνευση.


Επίσης η συνείδηση είναι ιδιότητα χαρακτηριστική του ανθρώπου, η επίγνωση των νοητικών του λειτουργιών, που επιτρέπει τον έλεγχο της πραγματικότητας, των καταστάσεων, μα και του εαυτού και των πράξεών του.


4.γ.Μνήμη κ Προσοχή


Μνήμη είναι η λειτουργία με την οποία ο άνθρωπος μπορεί να διατηρεί και να επαναφέρει τις πληροφορίες που αποκτά με την αντίληψη και τη μάθηση. Είναι λειτουργία οργανωμένη, ώστε να μπορεί να οδηγεί στην ανάκληση των πληροφοριών και των εννοιών. Χωρίς αυτήν δεν επιτελείται η μάθηση, δεν αναπτύσσεται η σκέψη ώστε να διαφοροποιείται και να βελτιώνεται ο άνθρωπος. Παράλληλα η προσοχή είναι μια νοητική ενέργεια, για να έχει το άτομο όσο το δυνατό καλύτερη αντίληψη του εξωτερικού και εσωτερικού κόσμου. Εδώ πρέπει να επιστήσετε το ενδιαφέρον σας για να καλυφθούν εν καιρώ οι ουσιαστικές ανάγκες σας. Οργάνωση λοιπόν πληροφοριακού υλικού και επανάληψη για να απομνημονευτούν όσα ο καθένας θεωρεί απαραίτητα -αν και δύσκολα.


Η νόηση λοιπόν αναπτύσσεται από τη στιγμή που το παιδί γεννιέται και συνεχίζεται ως τα 15-16 του χρόνια. Ο Η. Gardner, στο «Frames of mind. The theory of multiple intelligences», διακρίνει τους εξής τύπους νοημοσύνης: 1.γλωσσική, 2.μουσική, 3.λογικομαθηματική, 4.χωρική, 5.κιναισθητική, 6.διαπροσωπική, 7.ενδοατομική, 8.αντιληπτική.


5. Συναισθηματική νοημοσύνη


Επιπλέον στη σαγηνευτική θεωρία του Daniel Goleman πληροφορούμαστε ότι η μελλούμενη επιτυχία έγκειται περισσότερο στη συναισθηματική νοημοσύνη (E.Q.) του ατόμου. Αναλογιστείτε λοιπόν ότι η αυτεπίγνωση, η κινητοποίηση, οι υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις θα καθορίσουν κυρίως την ποιότητα ζωής σας και όχι η μαθησιακή αριστεία.]


6. Συμπεράσματα
Ø Από την ηλικία την οποία διανύετε και πέρα το κάθε άτομο διαθέτει όλα τα νοητικά εργαλεία για να επιλύσει τα προβλήματα που του παρουσιάζονται, να μάθει, να επινοήσει, να κατασκευάσει, να προωθήσει θεωρίες. Δεν οργανώνεται όμως περισσότερο ο τρόπος σκέψης. Χρειάζονται λοιπόν νέες εμπειρίες και άσκηση των νοητικών λειτουργιών για να επιτευχθεί η πολυπόθητη εξέλιξη και ολοκλήρωση.

Ø Να βάλετε στόχους υψηλούς, συνειδητούς και εφικτούς για να πραγματοποιήσετε τα όνειρά σας. Όλοι μπορείτε.

Γνώμονας η ελευθερία βούλησης και νου. Γιατί είναι αυτή που οδηγεί στην εξέλιξη των δυνατοτήτων και ικανοτήτων που εγγενώς διακατέχουν το άτομο. Γιατί είναι μια ανάγκη της ανθρώπινης φύσης. Γιατί οδηγεί στην αλήθεια. Κι εν τέλει γιατί η ατομική ελευθερία είναι αναγκαία προϋπόθεση για την ανάπτυξη της κοινωνίας. Η κοινωνία δεν μπορεί να υπάρξει παρά μέσω της ενσάρκωσης και της ενσωμάτωσής της στα άτομα» ( Κ. Καστοριάδης).
Ας κλείσουμε με την ιδέα του παιδαγωγού P। Freire: Ο εκπαιδευτής και ο μαθητής συλλέγουν την πραγματικότητα όχι στατικά αλλ’ ως διαρκές γίγνεσθαι, και τους εαυτούς τους ως μέρος της ιστορίας.



Όποιες απορίες ή σχόλια, θα αποτελέσουν την ανατροφοδότηση για το παιδαγωγικό μας έργο। Περιμένουμε με ενδιαφέρον !



4 σχόλια:

  1. Κυρία :) το περιμενουμε πως και πως ! θα θελαμε και μεις να βοηθησουμε και αν γινεται να κανουμε κατι παρομοιο σε ομιλο η εστω στην κατευθηνση ! Ντορινα Μαυρικου , Αλεξανδρα Απεργη

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ελάτε να συγκεντρώσουμε απορίες και να ανταλλάξουμε απόψεις. Πού είναι το κέφι σας λοιπόν; Θ.Π.

      Διαγραφή
  2. ''Το αγόρι σκέφτεται κυρίως την επαγγελματική του σταδιοδρομία, ενώ η κοπέλα τη σταδιοδρομία αλλά και το ρόλο της ως συζύγου και μητέρας.'' Κυρία παξινού , εγω δεν συμφωνω με αυτο ,ισως ως γενικη προσεγγυση . Ξερουμε ολοι πως με τα χρονια οπως εχει γινει προοδος σε διαφορα ζητηματα εχει γινει και σε αυτο της ισοτητας και της ισοτιμιας αναμεσα στα 2 φύλα. Αρα πιστευω πως ουτε οι κοπελες πλεον σκεφτονται απο μικρή ηλικία την μητροτητα και τον γαμο αλλα την επαγγελματικη τους αποκατασταση και πολλές φορές την καριερα. Κατα την γνωμη μου, αυτο ειναι και το σωστο .Ενας δεσμος οπως ο γαμος και η οικογένεια θέλει ωριμοτητα, την οποιοα παλαιοτερα αγνοούσαν καθώς απο πολύ μικρη εμπαιναν σαυτη τη διαδικασια.

    ντορινα :) *_* !

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Κορίτσια κι αγόρια περνούν άθελά τους, αδιόρατα, στην ωριμότητα. Μάλιστα κάποια πολύ νωρίς και ίσως άλλα ποτέ. Άρα η εσωτερική έγκαιρη διεργασία είναι που μετράει. Να μάθει δηλαδή ο άνθρωπος να ετοιμάζεται και για τους δύο του ρόλους, του επαγγελματία και του γονιού. Τώρα γιατί το κορίτσι νωρίτερα προσχεδίαζε το οικογενεικό του περιβάλλον, εννοείται. Το σώμα του, ως φορέας αναπαραγωγής, δεν έχει απεριόριστες χρονικές δυνατότητες.
      Πάντως ευτυχώς που μεγαλώνετε σε περιόδους τόσο ελυθερίας όσο και ισότητας. προσοχή μην τις υπερεκμεταλλευτείτε! Θ. Π.

      Διαγραφή