Τρίτη 19 Φεβρουαρίου 2013

Η σημασία της σοφίας είναι διαχρονική

Οι Επτά Σοφοί
Επιμέλεια :  Θ. Παξινού
φιλόλογος στην Ελληνογαλλική Σχολή Πειραιά
Η σημασία της σοφίας είναι διαχρονική
Οι αναφερόμενοι, από τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, Επτά σοφοί, ήταν ιστορικά πρόσωπα που έζησαν από τον 7ο αιώνα π.Χ. και νεότερα, που διέπρεψαν ως νομοθέτες, άρχοντες ή πολιτικοί. Οι επικρατέστεροι θεωρούμενοι επτά σοφοί της αρχαιότητας (κατά γενικότερη ομολογία συγγραφέων) ήταν οι:
• 1. Θαλής ο Μιλήσιος
• 2. Πιττακός ο Μυτιληναίος
• 3. Βίας ο Πριηνεύς
• 4. Κλεόβουλος ο Ρόδιος
• 5. Σόλων ο Αθηναίος
• 6. Περίανδρος ο Κορίνθιος, και
• 7. Χίλων ο Λακεδαιμόνιος
Δεδομένου ότι αρκετοί συγγραφείς παρουσίασαν κατάλογο των επτά σοφών, φέρονται να μη συμφωνούν, κατά περιοχές στα αυτά πρόσωπα. Έτσι ενώ οι τέσσερις πρώτοι συμπεριλαμβάνονται στην επτάδα από όλους, οι επόμενοι τρεις (τελευταίοι) συχνά παραβάλλονται με κάποιους από τους παρακάτω: • Μύσωνας • Αριστόδημος ο Ηρακλείδης • Επιμενίδης • Λεώφαντος • Πυθαγόρας • Ανάχαρσις • Επίχαρμος • Ακουσίλαος • Ορφέας • Πεισίστρατος • Φερεκύδης • Λίνος • Λάσος • Πάμφυλος • Αναξαγόρας

Θα παραθέσουμε λοιπόν σταδιακά αποφθέγματα των επτά σοφών.
Κάθε συζήτηση, για το αν εγκλιματίζονται στο σήμερα, δεκτή.

1. Αποφθέγματα του Θαλή του Μιλήσιου
Πως αν τις ατυχίαν ράστα φέρει; Ει τους εχθρούς χείρον πράσσοντας βλέποι.
 Πώς είναι δυνατόν να υποφέρει κανείς την ατυχία πιο εύκολα; Αν βλέπει τους εχθρούς του να δυστυχούν περισσότερο από εκείνον.
Τι δύσκολον; Το εαυτόν γνώναι.
Τι είναι δύσκολο; Το να γνωρίσει κανείς τον εαυτό του.
Ευδαιμονίαν άρχοντος νομίζειν, ει τελευτήσειε γηράσας κατά φύσιν.
Να θεωρείς ευτυχισμένο τον άρχοντα ο οποίος θα κατορθώσει πρώτ’ απ’ όλα να γεράσει, και έπειτα να πεθάνει από φυσικό θάνατο.
Τι δύσκολον θεάσαι; γέροντα τύραννον.
Τι είναι δύσκολο να δει κανείς ; Τύραννο που πρόφτασε να γεράσει.
Γεωργού αύρας και ονωνίδας αντί πυρών και κριθών συγκομίζειν εθέλοντος, ουδέν διαφέρει τύραννος ανδραπόδων μάλλον άρχειν ή ανδρών βουλόμενος.
Ο τύραννος που θέλει να κυβερνά περισσότερο δούλους παρά ανθρώπους ελεύθερους, δεν διαφέρει καθόλου από τον γεωργό που προτιμά να συγκομίζει ήρας και παράσιτα παρά σιτάρι και κριθάρι.
Κρατίστην είναι δημοκρατίαν την μήτε πλουσίους άγαν μήτε πένητας έχουσαν πολίτας.
 Αρίστη είναι η Δημοκρατία εκείνη η οποία δεν έχει, ούτε υπερβολικά πλουσίους ούτε υπερβολικά φτωχούς πολίτες.
Τι κοινότατον; Ελπίς. και γαρ οίς άλλο μηδέν, αύτη παρέστη.
Τι είναι το πιο κοινό σε όλους; Η Ελπίδα. Γιατί και τίποτα άλλο να μην υπάρχει, αυτή παρευρίσκεται.
Τι πρεσβύτερον; Θεός. Αγέννητον γαρ εστίν.
Τι είναι πρεσβύτερον; Ο Θεός. Γιατί είναι αγέννητος (προϋπάρχει).
Πιστόν γη, άπιστον θάλασσα, άπληστον κέρδος.
Ασφαλής είναι η στεριά, επισφαλής η θάλασσα, αχόρταγο το κέρδος.
Αγάπα τον πλησίον.
Να αγαπάς τον πλησίον σου.
Τι ισχυρότατον; Ανάγκη. Μόνον γαρ ανίκητον.
 Τι είναι ισχυρότατο; Η ανάγκη. Γιατί μόνο αυτή δεν νικάται.
Της γης αναιρεσθείσης σύγχυσιν τον όλον έξειν κόσμον.
Αν η γη καταστραφεί, ολόκληρος ο κόσμος (Σύμπαν) θα αναστατωθεί.
Γεώδη τα άστρα.
Τα άστρα αποτελούνται από τα ίδια συστατικά με την γη.
Ειρήνην αγάπα.
Να αγαπάς την ειρήνη.
Καιρόν γνώθι.
Να γνωρίζεις την αξία του καιρού.
Τι σοφώτερον; Χρόνος. Τα μεν γαρ εύρηκεν ούτος ήδη, τα δ’ ευρήσει.
Τι είναι το πιο σοφό; Ο χρόνος. Γιατί αυτά μεν αυτός τα έχει ανακαλύψει ήδη, τα άλλα δε θα τα ανακαλύψει στο μέλλον.
Τι βλαβερώτατον; Κακία. Και γαρ τα χρηστά βλάπτει παραγενομένη.
Τι είναι το πιο βλαβερό; Η κακία. Γιατί βλάπτει και τα καλά όταν τα πλησιάσει.
Τι κάλλιστον; Κόσμος. Παν γαρ το κατά τάξιν τούτου μέρος εστί.
Τι είναι ωραιότατο; Ο Κόσμος. Γιατί οτιδήποτε γίνεται με τάξη, είναι δικό του μέρος.
Κάλλιστον Κόσμος. Ποίημα γαρ Θεού.
Το ωραιότερο πράγμα είναι ο Κόσμος. Γιατί είναι έργο του Θεού.
Τι τάχιστον; Νους. Δια παντός γαρ τρέχει.
Τι είναι ταχύτατο; Ο Νους. Γιατί τρέχει δια μέσου όλων.
Απραγούντας μη ονείδιζε. Επί γαρ τούτους νέμεσις Θεών κάθηται.
Τους οκνηρούς μην τους κατηγορείς. Γιατί πάνω τους κάθεται από τώρα η τιμωρία των θεών.
Ου χείρον μοιχείας επιορκία.
Η καταπάτηση του όρκου δεν είναι λιγότερο ανήθικη πράξη από την μοιχεία.
Το παρόν εύ ποίει.
Να καθιστάς ευχάριστο τον παρόντα καιρό σου.
Όσα νεμεσάς τω πλησίω, αυτός μη ποίει.
Όσα μισείς στον διπλανό σου, εσύ ο ίδιος μην τα κάνεις.
Μη διαβαλλέτω σε λόγος προς τους πίστεως κεκοινωνηκότας.
Η συκοφαντία να μη σε κάνει να χάνεις την εμπιστοσύνη σου, από εκείνους με τους οποίους συναλλάσσεσαι.
Τι εύκολον; Το άλλω υποτίθεσθαι.
Τι είναι εύκολο; Το να συμβουλεύει κανείς τον άλλον.
Φίλων παρόντων και απόντων μεμνήσθαι.
Πρέπει να ενθυμούμεθα τους φίλους όχι μόνο όταν είναι παρόντες αλλά και όταν είναι απόντες.
Τον φίλον κακώς μη λέγε, μη δ’ εύ τον εχθρόν. Ασυλλόγιστον γαρ το τοιούτον.
Τον φίλο σου να μην τον κακολογείς, ούτε και να επαινείς τον εχθρό. Γιατί αυτό είναι ανόητο.
Ουδέν τον θάνατον διαφέρειν του ζειν.


2. Αποφθέγματα του Πιττακού του Μυτιληναίου

Ατυχίαν μη ονειδίζειν, νέμεσιν αιδούμενον.
Την ατυχία να μην την κοροϊδεύεις, σεβόμενος την θεία δικαιοσύνη.

Σωφροσύνην φιλείν.
Να αγαπάς την σωφροσύνη.

Ουδέν άγαν.
Τίποτα να μην κάνεις με υπερβολή.

Αρχή άνδρα δείκνυσιν.
Η εξουσία δείχνει τον άνδρα.

Άρχων, κόσμει σαυτόν.
Όταν κυβερνάς να στολίζεσαι (με αρετές).

Τους υπηκόους ο άρχων παρασκευάσειε φοβείσθαι μη αυτόν αλλ΄ υπέρ αυτού.
Ο άρχων πρέπει να κάνει τους υπηκόους του να φοβούνται όχι αυτόν αλλά μήπως αυτός πάθει τίποτα.

Κρατίστην είναι δημοκρατίαν όπου τοις πονηροίς ουκ έξεστιν άρχειν και τοις αγαθοίς ουκ έξεστιν μη άρχειν.
Ισχυρότατη είναι η δημοκρατία εκείνη όπου στους μεν πονηρούς δεν επιτρέπεται να κυβερνούν, στους δε καλούς δεν επιτρέπεται να μην κυβερνούν.

Άργος μη ίσθι, μήδ’ αν πλουτής.
Μην μένεις χωρίς εργασία ακόμα και αν είσαι πλούσιος.

Ανάγκα δ’ ουδέ θεοί μάχονται.
Εναντίον της ανάγκης, ούτε και οι Θεοί μπορούν να δώσουν μάχη.

Χαλεπόν το εύ γνώναι.
Είναι δύσκολο πράγμα να ξέρεις τι είναι το σωστό.

Μη πάσι πίστευε.
Να μην πιστεύεις σε όλους.

Φοβού τα αισχρά.
Να φοβάσαι αυτά που είναι ανήθικα.

Κάτοπτρον είδους χαλκός εστίν, οίνος δε νου.
Ο χαλκός είναι καθρέπτη του προσώπου, ο οίνος δε του μυαλού.

Δίδασκε και μάνθανε το άμεινον.
Να διδάσκεις και να μαθαίνεις ό,τι είναι το καλύτερο.

Μη πλούτει κακώς.
Να μην αποκτάς πλούτη με κακό τρόπο.

Καιρόν γνώθι.
Να αναγνωρίζεις την ευκαιρία.

Το παρόν ευ ποιείν.
Κάνε σωστά τη δουλειά σου.

Συνετών ανδρών, πριν γενέσθαι τα δυσχερή, προνοήσαι όπως μη γένηται. Ανδρείων δε, γενόμενα ευ θέσθαι.
Οι συνετοί άνθρωποι, προτού συμβούν τα δύσκολα, προνοούν για να μη γίνουν. Οι γενναίοι όμως τα αντιμετωπίζουν όταν αυτά συμβούν.

Φίλον μη λέγειν κακώς, αλλά μηδέ εχθρόν.
Μην κακολογείς τον φίλο σου αλλά ούτε τον εχθρό σου.



3.Αποφθέγματα του Βίαντα του Πριηνέα

Οι αγαθοί ευαπάτητοι.
Οι καλοί εύκολα εξαπατώνται.

Μήτε ευήθης ίσθι μήτε κακοήθης.
Ούτε αγαθιάρης να είσαι, ούτε κακοήθης.

Ό αν έλη, βεβαίως τηρών διάμενε.
Εκείνο το οποίο ήθελες εκλέξει να κάνεις, συνέχισέ το σταθερά.

Βραδέως εγχείρει τοις πραττομένοις. Εγχειρίσας δε πράττε βεβαίως.
Να επιχειρείς αργά (και κατόπιν σκέψεως) αυτά τα οποία πρόκειται να κάνεις. Όταν όμως τα ξεκινήσεις να ενεργείς με αποφασιστικότητα.

Βραδέως εγχείρει, ό δ’ αν άρξη διαβεβαιού.
Βραδέως να επιχειρείς κάτι. Εκείνο όμως που θα αρχίσεις να κάνεις να το παρακολουθείς ότι θα γίνει.

Ατυχή είναι τον ατυχίαν μη φέροντα.
Ατυχής είναι εκείνος που δεν μπορεί να υποφέρει την ατυχία.

Το γνώθι σαυτόν χρήσιμον εις νουθεσίαν των αλαζόνων, οι υπέρ την εαυτών δύναμιν φλυαρούσιν.
Το να γνωρίσει κανείς τον εαυτό του είναι ωφέλιμο στους αλαζόνες, οι οποίοι φλυαρούν υπερβάλλοντες την δύναμή τους.

Αφροσύνην μη προσδέχου.
Την αφροσύνη να μην την παραδέχεσαι.

Φρόνησιν αγάπα.
Να αγαπάς την σύνεση.

Δοκεί ένδοξος γενέσθαι και βασιλεύς και τύραννος ει τρόποις χρώτο τοις νόμοις της πατρίδος.
Είναι φανερό ότι θα γινόταν ένδοξος και Βασιλεύς και Τύραννος, εάν συμπεριφερόταν σύμφωνα με τους Νόμους της Πατρίδας.

Άρχεσθαι μαθών, άρχειν επιστήση.
Αν μάθεις πρώτα να κυβερνάσαι, θα μάθεις και να κυβερνάς.

Κρατίστην είναι δημοκρατίαν εν ή πάντες ως τύραννον φοβούνται τον νόμον.
Η πλέον καλή από όλες τις δημοκρατίες, είναι εκείνη στην οποία όλοι σαν τύραννο φοβούνται τον νόμο.

Τι γλυκύ ανθρώποις; Ελπίς.
Τι είναι γλυκό στους ανθρώπους; Η Ελπίδα.

Ανάξιον άνδρα μη επαίνει διά πλούτον.
Τον ανάξιο άνδρα μην τον επαινείς για τα πλούτη του.

Νόσος ψυχής, το των αδυνάτων εράν.
Είναι αρρώστεια της ψυχής, το να επιθυμεί κανείς τα αδύνατα.

Των θανάτων κακός εστίν ο από των νόμων επαγόμενος
Από τους θανάτους κακός είναι εκείνος, ο οποίος προκαλείται από την επιβολή του Νόμου.

Ζην κρίττόν εστι επί στοιβάδος κατακείμενον και θαρρείν ή ταράττεσθαι χρυσήν έχοντα κλίνην.
Είναι προτιμότερο να ζει κανείς ξαπλωμένος πάνω σε στρώμα φτωχικό και να διατηρεί το θάρρος του, παρά να αγωνιά πάνω σε χρυσό κρεβάτι.

Περί θεών λέγε, ως εισίν.
Για τους θεούς να μιλάς όπως τους αρμόζει.

Των ζώων χαλεπώτατόν εστι, των μεν αγρίων ο τύραννος, των δε ημέρων ο κόλαξ.
Από όλα τα ζώα τα χειρότερα είναι, από τα μεν άγρια ο τύραννος, από τα δε ήμερα ο κόλακας.

Λάλει καίρια.
Να λες τα σωστά.

Μη ταχύ λάλει. Μανίαν γαρ εμφαίνει.
Να μην βιάζεσαι να μιλάς. Γιατί αυτό δείχνει άνθρωπο μανιακό.

Φίλει μεν ως ο μισήσων, μίσει δε ως φιλήσων.
Να αγαπάς, σαν να πρόκειται να μισήσεις, και να μισείς σαν να πρόκειται να αγαπήσεις.

Άριστον δοκείν, οίκον είναι εν ω τοιούτος εστίν ο δεσπότης δι’ αυτόν, οίος έξω διά τον νόμον.
Άριστη μου φαίνεται η οικία στην οποία ο οικοδεσπότης της μέσα σε αυτήν συμπεριφέρεται με τον ίδιο τρόπο επειδή την σέβεται, όπως συμπεριφέρεται κι έξω επειδή σέβεται τον νόμον.

Το μεν ισχυρόν γενέσθαι, της φύσεως έργον. Το δε λέγειν δύνασθαι τα συμφέροντα τη πατρίδι, ψυχής ίδιον και φρονήσεως.
Το να είναι κανείς ισχυρός είναι έργο της φύσης. Το να μπορεί να λέει όμως αυτά που συμφέρουν την πατρίδα είναι γνώρισμα της ψυχής και της σύνεσης.

Πείσας λάβε, μη βιασάμενος.
Να παίρνεις όταν έχεις πείσει τον άλλον, όχι με την βία.

Νόει το πραττόμενον.
Να κατανοείς αυτό το οποίο κάνεις.

Ό,τι αν αγαθόν πράττης, Θεούς μη σεαυτόν αιτιών.
Ό,τι καλό κάνεις, να το αποδίδεις στους θεούς όχι στον εαυτό σου.

Κτήσαι εν μεν νεότητι ευπραξίαν, εν δε τω γήρα σοφίαν.
Να αποκτάς στην μεν νεότητά σου την ευτυχία από της σωστές πράξεις, στην γεροντική σου δε ηλικία, σοφία.

Εφόδιον από νεότητος εις γήρας αναλάμβανε σοφίαν. Βεβαιότερον γαρ τούτο άλλων κτημάτων.
Από τη νεανική σου ηλικία να παίρνεις σαν αναγκαίο εφόδιο για τα γηρατειά την σοφία. Γιατί αυτή είναι το σταθερότερο απόκτημα από όλα τα άλλα.

Ων η τύχη κυρία δούναι και αφελέσθαι, ου δεήσει ουδενός.
Δεν έχεις ανάγκη κανενός πράγματος, από εκείνα που η τύχη έχει το δικαίωμα να σου τα δίνει ή να σου τα αφαιρεί.


4.Αποφθέγματα του Κλεόβουλου του Ρόδιου

Μέτρον άριστον.
Να βάζεις σε όλα ένα μέτρο, ν’ ακολουθείς μια μέση οδό.

Γλώττης κράτειν.
Να συγκρατείς τη γλώσσα σου.

Ηδονής κράτειν.
Να αντιστέκεσαι στις απολαύσεις.

Ευδαιμονίαν άρχοντος νομίζειν ει μηδενί πιστεύοι των συνόντων.
Να θεωρείτε ως ευτυχή τον άρχοντα εκείνον, ο οποίος δεν έχει εμπιστοσύνη σε κανένα από αυτούς που τον περιβάλλουν.

Ευπορούντα μη υπερήφανον είναι, απορούντα μη ταπεινούσθαι.
Όταν είσαι πλούσιος να μην είσαι υπερήφανος, όταν δε είσαι φτωχός να μην ταπεινώνεσαι.

Όταν τις εξίη της οικίας ζητείτω, πρώτερον τι μέλλει πράσσειν και όταν εισέλθη πάλιν ζητείτω τι έπραξε.
Όταν κάποιος εξέρχεται από το σπίτι του, ας εξετάζει τι πρόκειται να κάνει και όταν εισέλθει πάλι, ας εξετάζει τι έκανε.

Ευ το σώμα έχειν και την ψυχήν.
Προφύλασσε την υγεία του σώματος και της ψυχής.

Οψιμανθή είναι μάλλον ή αμαθή.
Καλλίτερα να μαθαίνεις έστω και αργά παρά να παραμένεις αμαθής.

Αρετής οικείον είναι, κακίας αλλότριον.
Γνώρισμα της αρετής είναι, κάθετι που είναι ξένο στην κακία.

Λόγων τε πλήθος. Αλλ’ ο καιρός αρκέσει.
Από λόγια υπάρχουν πλήθος. Αλλά ο καιρός θα δείξει.

Γυναικί μη φιλοφρονείσθαι, μηδενί μάχεσθαι, αλλοτρίων παρόντων. Το μεν γαρ άνοιαν, το δε μανίαν σημαίνειν.
Προς την γυναίκα σου μπροστά σε ξένους ούτε πολλές φιλοφρονήσεις να της κάμεις, ούτε να είσαι εριστικός μαζί της. Γιατί το μεν πρώτο φανερώνει μωρία, το δε δεύτερο παραφροσύνη.

Βία μηδέν πράττειν.
Τίποτα μην κάνεις με την βία.

Μη ματαίως άχαρις γινέσθω.
Να μην γίνεσαι δυσάρεστος χωρίς λόγο.

Έχθραν διαλύειν.
Να διαλύεις την έχθρα που έχεις με κάποιον.

Δει παιδεύεσθαι και τας παρθένους.
Πρέπει να μορφώνονται και τα κορίτσια.

Τον του δήμου εχθρόν πολέμιον νομίζειν.
Τον εχθρό του λαού να τον θεωρείς και δικό σου εχθρό.

Φρόνει το κεδνόν.
Να σκέπτεσαι κάτι πολύτιμο (που να αξίζει).

Πατέρα δει αιδείσθαι.
Να ντρέπεσαι (σέβεσαι) τον πατέρα σου.

Φιλήκοον είναι μάλλον η φιλόλαλον.
Να προτιμάς ν’ ακούς παρά να μιλάς.

Αδικίαν φεύγειν.
Να αποφεύγεις την αδικία.

Τας μεταβολάς της τύχης, γενναίως επίστασο φέρειν.
Να υπομένεις τις αλλαγές της τύχης σου με γενναιότητα.

Αλλότριων μη επιθυμεί.
Να μην επιθυμείς τα αγαθά των άλλων.


5. Αποφθέγματα του Σόλωνα του Αθηναίου

Άρχεσθαι μαθών, άρχειν επιστήση.
Αν μάθεις πρώτα να κυβερνάσαι, θα μάθεις και να κυβερνάς.

Μετριώτερον άρχοντα ποιεί και τύραννον επιεικέστερον ο πείθων ως άμεινον είη το μη άρχειν ή το άρχειν.
Μετριοπαθέστερο κάνει τον άρχοντα και επιεικέστερο τον τύραννο, εκείνος που θα μπορούσε να τους πείσει ότι προτιμότερο θα ήταν να μην κυβερνούν παρά να κυβερνούν.

Ανδρών δ’ εκ μεγάλων πόλις όλλυται.
Η πατρίδα από τους μεγάλους άνδρες καταστρέφεται.

Ο των περισσών ζήλος, ευθύς ακολουθεί και συνοικίζεται τη χρεία των αναγκαίων.
Η σφοδρή επιθυμία για την απόκτηση περιττών πραγμάτων, ακολουθεί ευθύς αμέσως μετά την απόκτηση των αναγκαίων.

Ηδονήν φεύγε ήτις ύστερον λύπην τίκτει.
Να αποφεύγεις την ηδονή, η οποία μετά φέρνει λύπη.

Μηδένα προ του τέλους μακάριζε.
Κανένα να μην καλοτυχίζεις πριν να δεις το τέλος της ζωής του.

Χρω τοις Θεοίς.
Να χρησιμοποιείς (επικαλείσαι) τους θεούς.

Πάντη δ’ αθανάτων αφανής νόος ανθρώποισιν.
Η σκέψη των αθανάτων θεών είναι ανεξερεύνητη από τους ανθρώπους.

Το Θείον φθονερόν και ταραχώδες.
Οι Θεοί είναι γεμάτοι φθόνο και δημιουργούν ταραχές.

Τον λόγον είδωλον είναι των έργων.
Ο λόγος είναι η εικόνα των έργων.

Όσον εν πολέμω δύναται σίδηρος τοσούτον εν πολιτεία λόγος εύ έχων ισχύει.
Όση δύναμη έχει στον πόλεμο ο σίδηρος, άλλη τόση δύναμη έχει στην Πολιτεία ο λόγος.

Τοις σεαυτού πράος ίσθι.
Στους δικούς σου ανθρώπους να είσαι πράος

Γηράσκων δ’ αιεί πολλά διδασκόμενος.
Γηράσκω συνεχώς και πάντοτε μαθαίνοντας.

Τα σπουδαία μελέτα.
Να μελετάς ό,τι αξίζει να μελετηθεί.

Έργμασιν εν μεγάλοις, πάσιν αδείν χαλεπόν..
Σε μεγάλα έργα είναι δύσκολο να είναι όλοι ευχαριστημένοι.

Συμβούλευε μη τα ήδιστα, αλλά τα βέλτιστα.
Να συμβουλεύεις όχι τα πιο ευχάριστα, αλλά τα πιο ωφέλιμα.

Φίλους μη ταχύ κτώ, ούς δ’ αν κτήση, μη ταχύ αποδοκίμαζε.
Φίλους να μην αποκτάς σύντομα, εκείνους όμως που θα αποκτήσεις να μην τους αποδοκιμάζεις εύκολα.

Μη ψεύδου, αλλ’ αλήθευε.
Να μην λες ψεύδη, αλλά την αλήθεια.




6. Αποφθέγματα του Περίανδρου του Κορίνθιου

Τους μέλλοντας ασφαλώς τυραννήσειν, δει τη ευνοία δορυφορείσθαι και μη τοις όπλοις.
Εκείνοι που θέλουν να διατηρήσουν με βεβαιότητα την εξουσία, πρέπει να μην την επιβάλλουν με τη βία αλλά με την καλοσύνη.

Τω κατ’ ανάγκην άρχοντα και το εκουσίως αποστήναι κίνδυνον φέρει.
Σε εκείνον που κυβερνά με την βία και η εκούσια ακόμη απομάκρυνση του από την αρχή, περιέχει κινδύνους.

Κέρδος αισχρόν βαρύ κειμήλιον.
Το ανήθικο κέρδος είναι βαρειά κληρονομιά.

Λοιδόρει ως ταχύ φίλος εσόμενος.
Όταν κατηγορείς κάποιον, να το κάνεις σαν να πρόκειται σύντομα να γίνεις φίλος του.

Ελευθερία εστί αγαθή συνείδησις.
Ελευθερία είναι η ήρεμη συνείδηση.

Καιρόν πρόσμενε.
Περίμενε τον κατάλληλο καιρό.

Φίλοις ευτυχούσι και ατυχούσιν ο αυτός ίσθι.
Στους φίλους να συμπεριφέρεσαι το ίδιο και αν ευτυχούν και αν δυστυχούν.

Αληθείας έχου.
Να λες την αλήθεια.

Θνητά φρόνει.
Να σκέπτεσαι όπως αρμόζει σε θνητούς.

Σαυτού μη αμέλει.
Να μην παραμελείς τον εαυτό σου.

Δυστυχών, κρύπτε, ίνα μη τους εχθρούς ευφρανής.
Όταν δυστυχείς απόκρυβε την δυστυχία σου, για να μην ευχαριστήσεις τους εχθρούς σου.

Έριν μίσει.
Να μισείς τις φιλονικίες.

Μελέτα το παν.
Να ερευνάς τα πάντα.

Χάριν απόδος.
Να ανταποδίδεις μια χάρη που σου έκαναν.

Ευεργέτας τίμα.
Να τιμάς τους ευεργέτες σου.

Λόγων απορρήτων εκφοράς μη ποιού.
Να μην αποκαλύπτεις μυστικά λόγια.

Μη επί παντί λυπού.
Να μην λυπάσαι για το κάθε τι.

Αμαρτών μεταβουλεύου.
Εάν κάμεις κάποιο σφάλμα να το αναγνωρίζεις και να μετανοείς.

Φθονέεσθαι κρέσσον εστίν ή οικτείρεσθαι.
Είναι καλύτερα να σε φθονούν παρά να σε λυπούνται.

Θνήσκε υπέρ Πατρίδος.
Να πεθαίνεις για την Πατρίδα σου.

Χόλου κρατέειν.
Να κυριαρχείς του θυμού σου.

Επισφαλής προπέτεια.
Η απερίσκεπτη βιασύνη είναι επικίνδυνη.

Ικέτας ελέει.
Να συγχωρείς αυτούς που σε παρακαλούν.

Διαβολήν μίσει.
Να μισείς τις διαβολές.

Σοφοίς χρώ.
Να συναναστρέφεσαι τους σοφούς.

Μη μόνον τους αμαρτάνοντας κόλαζε αλλά και τους μέλλοντας κώλυε.
Να μην αρκείσαι στο να τιμωρείς αυτούς που διαπράττουν σφάλματα αλλά να εμποδίζεις και εκείνους που πρόκειται να το κάνουν.

Ό αν ομολογήσης, διατήρει.
Εκείνο για το οποίο θα συμφωνήσεις, να το διαφυλάτεις (να κρατάς τον λόγο σου).


7. Αποφθέγματα του Χίλωνα του Λακεδαιμόνιου

Ατυχούντα μη επιγελάν.
Εκείνον που ατύχησε να μην τον περιγελούμε.

Γνώθι σαυτόν.
Να γνωρίζεις τον εαυτό σου.

Χαλεπώτατον το γνώσκειν εαυτόν. Πολλά γαρ υπό φιλαυτίας έκαστον εαυτώ προστιθέναι.
Δυσκολότατο είναι να γνωρίσει κανείς τον εαυτό του. Διότι κάθε ένας, λόγω του εγωισμού του, προσθέτει πολλά καλά στο άτομό του (που δεν τα έχει).

Κάλλιστον είναι βασιλέα τον μη μόνον του φοβερόν είναι φροντίζοντα.
Πάρα πολύ κακός είναι ο βασιλιάς εκείνος, ο οποίος φροντίζει να μην προξενεί μόνο φόβο.

Τον άρχοντα χρήναι μηδέν φρονείν θνητόν αλλά πάντ’ αθάνατα.
Ο άρχων πρέπει τίποτα να μην σκέπτεται σαν θνητός, αλλά σάν αθάνατος.

Γήρας τιμάν.
Να τιμάς τα γηρατειά.

Τον τεθνηκότα μη κακολογείν.
Εκείνον που έχει πεθάνει να μην τον κακολογείς.

Ταχύτερον επί τας ατυχίας των φίλων η επί τας ευτυχίας πορεύεσθαι.
Να πηγαίνεις πιο γρήγορα στις δυστυχίες των φίλων σου, παρά στις ευτυχίες.

Ζημίαν αιρείσθαι μάλλον, ή κέρδος αισχρόν. Η μεν άπαξ ελύπησε. Το δε δια παντός.
Να προτιμάς την ζημιά, από το αισχρό κέρδος. Γιατί η μεν ζημιά μία φορά προξενεί λύπη, ενώ το τέτοιου είδους κέρδος σε λυπεί συνεχώς.

Γλώττης κρατείν και μάλιστα εν συμποσίω.
Να συγκρατείς την γλώσσα σου και προπάντων σε συμπόσια.

Μη προτρεχέτω η γλώττα της διανοίας.
Να σκέφτεσαι πριν μιλήσεις.

Εν λιθίναις ακόναις ο χρυσός εξετάζεται διδούς βάσανον φανεράν. Εν δε χρυσώ ανδρών αγαθών τε κακών τε νους έδωκ’ έλεγχον.
Ο χρυσός ελέγχεται πάνω σε πέτρινα ακόνια, δίδοντας έτσι απόδειξη της γνησιότητάς του. Πάνω όμως στον χρυσό, η λογική ελέγχει τον χαρακτήρα των καλών και των κακών ανθρώπων.

Χρόνου φείδου.
Να ξοδεύεις με σύνεση τον χρόνο σου.

Μηδέν άγαν.
Μην καταφεύγεις σε υπερβολές.

Εγγύα παρά δ` άττα.
Η εγγύηση φέρνει στην καταστροφή.

Σπεύδε βραδέως.
Συντόμευε ότι κάνεις, αλλά χωρίς να βιάζεσαι πάνω σ` αυτό.

Μη επιθυμείν αδυνάτων.
Να μην επιθυμείς όσα είναι αδύνατον και να τα πετύχεις.

Θυμού κράτειν.
Να συγκρατείς τον θυμό σου.